Protein Nedir, proteinlerin özellikleri nelerdir, protein eksikliğinde neler olur, protein içeren besinler nelerdir ?
Aminoasitlerin bir araya gelmesi ile hücrenin yapı taşı olan proteinler oluşur. Vücudun en ufak yapı taşı olan proteinler, hücrelerin ana maddesini meydana getirmektedir . Hücrelerdeki bütün biyolojik etkinliklere vazifeleri vardır . Bilinen 22 aminoasitten 8 tanesi vücutta üretilemediğinden , elzem aminoasit olarak adlandırılır . Proteinler beyinden kana , saçtan kemiğe kadar tüm dokularda vardır , dokuların tamiratında ve yenilenmesinde kullanılırlar . Bazı enzimler, salgılar ve hormonlar protein yapısındadır . Protein, kimyasal maddelerle işlem görmemiş olan besin maddelerinde bulunmaktadır. Örnek vermek gerekirse , pirinç ve portakalda yüzde 8, patateste yüzde 10, bezelyede yüzde 26 oranında protein vardır . Yulaflı ve buğdaylı besinlerde ise yüzde 16 oranında protein vardır .
Proteinlerin Özellikleri
Bedenin hastalıklara karşı direncinin yükselmesinde , sinirsel iletilerin gerçekleşmesinde , hormonların yapısını meydana getirmesinde , kanın pıhtılaşmasında, büyüme ve ergenlik devirlerinde yeni dokuların oluşmasında , yıpranan dokuların tamirinde , hücrelerin sıvı dengesinin sağlanmasında , vücuda yağların ve karbonhidratların kafi miktarda alınamadığı vakit enerji kaynağı olarak kullanılmasında, proteinlerin önemi çok fazladır .
Protein Eksikliğinde Vücutta Oluşan Durumlar
Proteinlerin bedene katkı sağlayan özelliklerinin yanı sıra, az olması halinde vücutta tesirini gösterdiği durumlar vardır. Bu tesirlerin arasında vücudun hızlı yorulması, durgunluk gibi belirtilerin yanı sıra, ilerleyen zamanlarda kansızlık, rahatsızlıklara karşı vücut direncinin düşmesi , diş eti hastalıkları, kan basıncının azalması , göz hastalıkları ve siroz gibi belirtiler oluşabilir . Proteinin eksikliğinin zararlı olmasından daha önemlisi , vücuda aşırı miktarda protein almak da özellikle de karaciğer hastalıkları açısından zararlıdır .
Proteinlerin Görevleri Nelerdir?
· Protein hücre geçişine katılmasının yanı sıra madde geçişinde de önemli rol alır .
· Hormonların büyük bölümünün yapısını oluşturur.
· Taşıma vazifesi görür .
· Enzimlerin yapısına dahil olup yıkım ve yapıma yardım eder .
· Proteinlerden meydana gelen antikorlar vücudu yabancı maddelere ve mikroplara karşı korur.
· Fibrojen ismi verilen protein, pıhtılaşmada önemli görev alarak kan kaybının yaşandığı hallerde kan kaybını engeller .
· Kas proteinlerden olan aktin ve miyozin kaslarının kasılıp gevşemesinde rol oynar .
· Eklem, diş, deri, tırnak ve damarlarda olan bu proteinler yapıların kuvvetini arttırır.
· Kanın osmatik basıncını düzenler .
Protein hangi besinlerde bulunur?
Peynir : Peynir çeşitleri içerisinde en fazla proteine sahip peynir, tuzsuz parmesan peyniridir. 100 gramında yaklaşık olarak 41 gram protein bulunan bu peyniri ülkemizde bulmak, bulsak bile düzenli tüketmek, sağlam bütçeleri bile zorlayabilir. Fakat diğer peynir çeşitleri de protein yönünden zengindir. Peynir çeşidini seçerken mümkün olduğunca az yağ içeren türleri veya tamamen yağsız olanları tercih ederseniz, protein gereksiniminizi karşılamaya çalışırken kilo alma riskini de düşürmüş olursunuz.
Yumurta : Yumurta da bulunması kolay olan bir protein kaynağıdır ve protein içeriği çok zengindir. Sarısı ayrılarak yendiği zaman kalorisi azalır , protein içeriğinin büyük bir bölümü yumurtanın beyazında bulunduğu için, protein miktarında fazla bir azalma da görülmez. Yumurtanın ebatlarına ve kalitesine göre farklılaşmakla birlikte bir yumurtada yaklaşık 6-8 gr kadar protein vardır.
Dana eti : Yağsız et de önemli bir protein kaynağıdır. Etin içerisindeki yağ miktarı, etin kalitesine, hayvanın beslenme koşullarına ve etin elde edildiği bölgeye göre farklılık gösterebilir . İyi kalite ve yağsız dana etinin 100 gramında yaklaşık olarak 36 gram kadar protein olabilmektedir .
Somon ve ton balığı : Balık, sadece protein açısından değil, fosfor ve omega yağ asitleri yönünden de oldukça zengindir. Sağlıklı ve besleyici bir protein kaynağı olan ton balığının 100 gramında yaklaşık 30 gr, somon balığında 100 gr civarında protein bulunmaktadır .
Tavuk, hindi ve kuzu eti : Yine mümkün olduğu kadar yağsız olması şartıyla hindi, tavuk ve kuzu etinde de yüksek miktarda protein vardır. Etin kalitesine ve bazı diğer şartlara bağlı olmakla beraber, bu etlerin 100 gramında yaklaşık 30 gram civarında protein bulunmaktadır .
İri fasulye türleri : Fasulye protein yönünden zengin bir bakliyattır. Fasulye ne kadar irileşir ve olgunlaşırsa, bünyesindeki protein oranı da o kadar çoğalacaktır . Fasulye türleri içinde en fazla protein oranı, fırınlanmış soya fasulyesindedir . İyice olgunlaşmış ve fırınlanmış soya fasulyesinin 100 gramında yaklaşık 40 gr civarında protein bulunabilir . Fırınlanmış soya fasulyesinden sonra 100 gramında yaklaşık 15,5 gr protein içeren, acı bakla gelmektedir.
Fırınlanmış kabak ve karpuz çekirdeği : Kavrulmuş ya da fırınlanmış kabak çekirdeğinin 100 gramında yaklaşık 33 gr kadar, karpuz çekirdeğinin 100 gramında ise yaklaşık 28 gr kadar protein bulunmaktadır .
Mercimek, yer fıstığı ve baklagiller : Baklagiller, bitkisel gıdalar arasında en fazla protein oranlarına sahip olanlardandır . Bu sayede, protein eksikliği yüzünden sıkça sorun yaşayan vejeteryen beslenmeyi tercih edenler için de yararlı olabilir. Kuru hâlde 100 gram gelen mercimek, yaklaşık olarak 26 gram civarında protein içerir. Yer fıstığının 100 gramında da yaklaşık 24 gram protein vardır.
bb
