Bir Asrın
Gururudur Cumhuriyet Konulu Kompozisyon
20 yüzyılın en önemli, parlak olayı 29 Ekim 1923’de ilan edilen cumhuriyettir. 29 Ekim 1923 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından Cumhuriyet'in ilan edilmesi şerefine, 29 Ekim Cumhuriyet Bayram her yıl tüm yurtta ve yurt dışı temsilciliklerimizde yapılan çeşitli etkinliklerle büyük bir coşku ile kutlanmaktadır. Cumhuriyet’i ilan eden Mustafa Kemal yönetimde halkın egemen olmasını istemiş, insan olmaya, birey olmaya, özgürlüklere her şeyden daha fazla önem vermiştir. Çünkü cumhuriyet insan olma projesidir, halkın egemenliğidir, demokrasinin taşlarının döşendiği gündür. Yokluklar içinde düşmanla savaşılmış ve savaştan zaferle çıkmıştır Anadolu halkı.
Cumhuriyet ile
birlikte Türk ulusu yeni bir yolculuğa çıkmıştır. Askeri zaferler ekonomik
zaferle taçlandırılmıştır. Cumhuriyet ile birlikte büyük bir reform
gerçekleşmiş, kadınlara verilen değer artmıştır. Cumhuriyet hayatımıza birçok güzellikler getirmiştir. Mustafa Kemal cumhuriyeti gençlere emanet
etmiştir. Bize düşen görev de cumhuriyete sahip çıkmak ve sonsuza kadar
korumaktır. Atatürk cumhuriyet ile ilgili şu sözü söylemiştir: “Ey yükselen
yeni nesil! İstikbal sizindir. Cumhuriyeti biz kurduk, onu devam ettirecek
sizlersiniz.” Bir asrın gurur olan cumhuriyet hayatımıza yenilikler getirmiştir.
Cumhuriyet ile gelen yenilikler aşağıdaki şekildedir:
Siyasal Alanda Yapılan Yenilikler
Saltanatın kaldırılması ( 1 Kasım
1922)
Ankara'nın başkent olması (13 Ekim)
Cumhuriyetin ilanı (29 Ekim 1923)
Halifeliğin kaldırılması (3 Mart
1924)
Siyasi Partiler kuruldu.
(Cumhuriyet Halk Fırkası, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Serbest Cumhuriyet
Fırkası)
2. Bayındırlık Alanında Yapılan Yenilikler
Demiryolları yabancı şirketlerin
elinden alınarak devletleştirildi. Yeni demiryolları yapıldı. Cumhuriyetin
ilanından 1938 yılına kadar 3360 km demiryolu yapılmıştır.
Osmanlı Devleti'nden 18335 km kalan
karayolu 1948 yılında 45000 km' ye çıkmıştır.
Denizcilik alanında Kabotaj Kanunu
çıkarılmış ve yeni liman ve iskeleler yapılmıştır.
Pek çok yeni şehir ve kasaba inşa
edilerek modern bir görünüm almıştır.
3. Toplumsal Alanda Yapılan Yenilikler
Kadınlara erkeklerle eşit haklar
verilmesi (1926-1934)
Şapka ve kıyafet yeniliği (25 Kasım
1925)
Tekke zâviye ve türbelerin
kapatılması (30 Kasım 1925)
Soyadı kanunu ( 21 Haziran 1934)
Lâkap ve unvanların kaldırılması
(26 Kasım 1934)
Uluslararası saat, takvim ve uzunluk
ölçülerin kabulü (1925-1931)
4. Tarım Alanında Yapılan Yenilikler
Köylünün durumunu düzeltmek için
Aşar (Öşür) vergisi 1925'te kaldırıldı.
Ziraat Bankasının verdiği kredi
artırıldı.
Çiftçinin tarımda makine, iyi
tohum, gübre ve ilaç kullanımı teşvik edildi.
Çiftçiye damızlık hayvan, tohum,
fidan, borç para verildi.
1929'da "Tarım Kredi
Kooperatifleri" kuruldu.
5. Hukuk Alanında Yapılan Yenilikler
20 Ocak 1921'de ilk anayasa
Teşkilat-ı Esasiye ilan edildi.
Cumhuriyetin ilanından sonra 1924
anayasası ilan edildi.
17 Şubat 1926'da Medeni Kanun ilan
edildi. İsviçre'den alındı.
– a) Birden fazla kadınla evlenme yasaklandı.
– b) Mirasta ve boşanmada kadın erkek eşitliği geldi.
8 Mayıs 1928'de Borçlar Kanunu
–İsviçre'den
10 Mayıs 1928'de Ticaret
Kanunu—Almanya'dan
1Temmuz 1928'de Ceza Kanunu –
İtalya'dan alınarak ilan edildi.
6. Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan Yenilikler
Öğretimin birleştirilmesi (3 Mart
1924)
Yeni Türk harflerinin kabulü (1
Kasım 1928)
Türk Dil ve Tarih Kurumlarının
kurulması (1931-1932)
Üniversite öğreniminin düzenlenmesi
(31 Mayıs 1933)
Güzel sanatlarda yenilikler
7. Sanayi Alanında Yapılan Yenilikler
1925'te "Sanayi ve Maadin
Bankası" kuruldu (Yıpranmış Osmanlı tesislerini tamir etmek için.).
1927'de "Teşvik-i Sanayi
Kanunu" çıkarıldı (Halk sanayiye teşvik edildi, ancak halkın gücü
olmadığından "Devletçilik" politikası izlendi.).
1933'te "İlk Beş Yıllık Sanayi
Planı" hazırlandı.
1933'te Sümerbank kuruldu.
1938'de "İkinci Beş Yıllık
Kalkınma Planı" hazırlandı. Ancak 1939'da II. Dünya Savaşı'nın çıkması bu
planın uygulanmasına engel olmuştur.
Ülkedeki madenleri aramak için
1935'te Maden Tetkik Arama Enstitüsü (M.T.A) kuruldu. Madenleri işlemek içinde
Etibank kuruldu.
1939'da Türkiye'nin ilk demir çelik
fabrikası olan Karabük Demir-Çelik Fabrikası kuruldu.
8. Ekonomi Alanında Yapılan Yenilikler
17 Şubat 1923'de "İzmir
İktisat Kongresi" toplandı. Milli ekonominin hedefleri belirlendi. Yatırım
yapacak şirketlere kolaylık sağlanacağı, milli bankanın kurulacağı, demiryolu
yapımına önem verileceği,yerli malı kullanımı teşvik edileceği belirtilmiştir.
Ayrıca kongrede "Misak-ı İktisadi" (Ekonomi Andı) ilan edildi. Buna
göre ekonomik kararlar uygulanırken ekonomik bağımsızlığın titizlikle korunması
kararlaştırıldı.
Özel teşebbüsün yetersiz olmasından
dolayı 1930'dan itibaren "Devletçi" bir ekonomi politikası
uygulanmaya başlanmıştır.
1933 yılında "İlk Beş Yıllık
Kalkınma Planı" hazırlandı ve başarıyla uygulandı.
9. Ticaret Alanında Yapılan
Yenilikler
1924'te İş Bankası kuruldu (İş
sahiplerine kredi vermek amacıyla kuruldu).
1 Temmuz 1926'da "Kabotaj Kanunu" çıkarıldı. Böylece Türk karasularında yolcu ve yük taşıma hakkı yalnızca Türk gemilerine verildi. Ayrıca Denizbank'ın kurulmasıyla denizcilik faaliyetleri artmıştır.
bb
