Kompozisyon
Nedir ?
Kompozisyon farklı parçaları, nesneleri ya da
unsurları bir araya getirerek bir bütün oluşturma olarak tanımlanabilir.
Kompozisyon kelimesi dilimize Fransızcadan girmiştir. Kelimenin kökü Fransızca
"composer" fiiline dayanmaktadır. Her ne kadar kompozisyon kelimesi
edebiyat ile ilgili bir terim gibi algılansa da mimari, resim, müzik, görsel
sanatlar vb. daha birçok alanda kompozisyon terimi kullanılmaktadır.
Edebiyat terimi olarak kompozisyon herhangi bir
duygu ya da düşünceyi hem şekil olarak hem de içerik olarak belli bir plan
dahilinde yazılı olarak anlatmak şeklinde tanımlanabilir. Kompozisyon; içerisinde
kenar boşlukları, yazım ve noktalama kurallarına uygunluk, başlık vb. birçok dikkat
edilmesi gereken hususu barındırır.
Kompozisyonda
Giriş, Gelişme, Sonuç
Kompozisyon kendi içerisinde anlam birliği olan
paragraflardan oluşan bir yazıdır. Kompozisyon giriş, gelişme, sonuç
bölümlerinden oluşur. Bu bölümler en az bir paragraf olmalıdır. Kompozisyonun bölümleri ve özellikleri şu
şekildedir.
Giriş
( Serim ) Bölümü
Anlatılacak konuyla ilgili bilgi verilen bölümdür. Bu
bölümde okuyucu gelişme bölümünde detaylı olarak anlatılacak olan konuya
hazırlanmaya başlanır. Genellikle çok uzun olmaz ve detaylı açıklamalar,
örneklemeler bu bölümde kullanılmaz.
Giriş
bölümü örnekleri
Doğa bir ana gibi davranmış bize: İstemiş ki ihtiyaçlarımızı
gidermek zevkli bir iş de olsun üstelik: Aklımızın istediği şey, iştahımızın da
aradığı şey olsun: Onun kurallarını bozmaya hakkımız yok. (Monteigne,
Denemeler)
İnsan doğasının yetersizliği yüzünden hiçbir şeyi duru ve
yalın halde tutamıyoruz. Kullandığımız her şeyin özü bozulmuştur madenlerin
bile. Altını işimize yarar hale getirmek için başka bir madde ile karıştırıp
bozmak zorunda kalıyoruz. (Monteigne, Denemeler)
Gelişme
( Düğüm ) Bölümü
Giriş bölümünde tanıtılan düşüncenin ayrıntıları ile
incelendiği bölümdür. Gelişme bölümü yazarın savunduğu düşüncenin olgunlaştığı
bölüm olarak düşünülebilir. Bu bölümde konunun anlaşılması için örnekler
verilir, karşılaştırmalar yapılır, tanınmış kimselerin sözlerinden alıntılar
yapılır. Gelişme bölümünde yazar savunduğu düşünceyi derinlemesine anlatmaya
çalışır.
Gelişme
bölümü örneği
Yazarken,
kitapları bir kenara bırakır, zihnimden
uzaklaştırırım; kendi gidişimi sekteye uğratır diye. (giriş cümlesi)
Hakikaten
de iyi yazarlar üstüme fena yaslanır, yüreksiz ederler beni. Hani bir ressam
varmış, kötü horoz resimleri çizer ve hizmetçilerine, dükkana hiç gerçek bir
horoz almamalarını sıkı sıkı tembih edermiş, ben de öyle... Hatta çalgıcı
Antigenides'in bulduğu çözüm benim daha çok işime gelirdi. Antigenides bir şey çalacağı vakit, kendinden
önce ve sonra dinleyenlere uzun zaman kötü şarkılar dinletirmiş...
(gelişme bölümü)
Sonuç
( Çözüm ) Bölümü
Gelişme bölümünde detayları ile anlatılan konunun
bir yargıya vardırıldığı bölümdür. Konuyu toparlayıcı ve özetleyici
niteliktedir. Tümevarım yöntemi ile yazılmış bir metin ise ana fikir sonuç
bölümünde yer alır. Eğitsel metinlerde sonuç bölümünde ders verme amacı vardır.
Sonuç
Cümlesi Örneği
Kısacası bir insanın bir eserin değerini
anlayabilmesi için onun çok kötü yapılmış taklitlerini görmesi gerekir. Bu sayede
önündeki eserin ne kadar değerli olduğunu hakkıyla idrak edebilmiş olur.
Kompozisyonda
Başlık
Kompozisyonda başlık kompozisyondaki duygu ve
düşünceleri en iyi şekilde yansıtacak biçimde seçilmelidir. Bu sebeple başlık
seçerken genellikle konu ya da ana fikir göz önüne alınır.
Kompozisyonda
Sayfa Düzeni
Kompozisyon yazarken dikkat edilmesi gereken
noktalardan en önemlisi sayfa düzenidir. Sayfa düzeni kompozisyonun ciddiyetini
ve yazarken verilen önemi gösterir. Sayfa düzeninin en önemli noktalarından
biri kenar boşluklarıdır. Kenar boşlukları yaklaşık olarak üstten ve soldan
3cm, alttan 2,5 cm, sağ taraftan ise 1,5 cm civarındadır. Tabi bu boşlukları
belirlerken elimize cetvel almamıza gerek yok. Göz kararı sayfada düzen
olmasına dikkat ederek bu boşlukları bırakabiliriz.
Sayfa düzeni ile ilgili diğer bir nokta ise başlığın
yazımıdır. Başlık yazılırken sayfa ortalanır ve kelimelerin ya tamamı büyük
harfle ya da her kelimenin ilk harfi büyük yazılır. Başlık yazarken renkli
kalem kullanmamak gerekir. Siyah ya da
mavi kalem kullanılmalıdır. Tabi sadece başlık yazarken değil kompozisyonun
tamamında mavi ya da siyah kalem kullanmak gerekir.
Sayfa düzeni ile alakalı önemli bir husus da
paragraf başlarıdır. Paragraflar oluşturulurken paragraf başı yaklaşık olarak
1cm kadar içe girilerek başlanır.
Kompozisyon yazılan kağıdın buruş buruş olmamasına,
temiz olmasına dikkat etmeliyiz. Çünkü kağıdın şekli bizi yansıtır.
KOMPOZİSYON ÖRNEKLERİ
KOMPOZİSYON ÖRNEKLERİ
