İshak Paşa Sarayı Hakkında Bilgi
İshak Paşa Sarayı, saraydan ziyade bir külliyedir. İstanbul Topkapı Sarayı'nın ardında son devirlerde yapılmış sarayların en meşhurudur.
Doğubeyazıt İlçesi'nin 5 km. doğusunda, bir dağın yamacındaki tepe üzerine yapılan saray , Osmanlı İmparatorluğu'nun Lale Devrindeki son büyük anıt eseridir. 18.yy Osmanlı mimarisinin belirgin ve farklı örneklerinden olduğu kadar, sanat tarihi açısından da kıymeti büyüktür. Sarayın Harem Dairesi Takkapı kitabesine göre inşaat tarihi Hicri 1199, Miladi 1784'tür.
Doğubeyazıt İlçesi'nin 5 km. doğusunda, bir dağın yamacındaki tepe üzerine yapılan saray , Osmanlı İmparatorluğu'nun Lale Devrindeki son büyük anıt eseridir. 18.yy Osmanlı mimarisinin belirgin ve farklı örneklerinden olduğu kadar, sanat tarihi açısından da kıymeti büyüktür. Sarayın Harem Dairesi Takkapı kitabesine göre inşaat tarihi Hicri 1199, Miladi 1784'tür.
Saray binasının yapıldığı zemin vadi yakası olduğu için , kayalık ve sert bir mekandır . Eski Beyazıt şehrinin merkezinde olmasına karşın , bu yapının üç tarafı (kuzey, batı, güney) dik ve eğimlidir . Yalnızca doğu tarafında düzlük bir alan bulunmaktadır . Giriş kapısı da bu bölümde bulunmaktadır . Bu cephe sarayın en dar cephesi olma özelliğini de göstermektedir .
İshak paşa Sarayı kalelerin ateşli silahların bulunmasından sonra önemini kaybetmesi sebebiyle düşman saldırılarına karşı pek de korunaklı yapılmamıştır . Cümle kapısı savunma açısından en zayıf noktasıdır . Cümle kapısı kısmı , İstanbul ve Anadolu'da kurulan saraylar ile aynı olup , taş işçiliği ve oymacılığı yönünden muhteşemdir.
Türklere has tarihi saray örnekleri bugün ülkemizde çok fazla kalmamıştır. Az sayıdaki örneklerden biri de İshak Paşa Sarayı ve Külliyesi'dir.
İshak Paşa Sarayı şu mimari bölümlerden meydana gelir:
1. Dış cephe, 2.Birinci ve ikinci avlu, 3.Selamlık dairesi, 4.Cami binası, 5.Aşevi (Darüzziyafe), 6.Hamam, 7. Harem dairesi odaları, 8.Merasim ve eğlence salonu, 9.Takkapılar, 10.Cephanelik ve erzak odaları, 11.Türbe binası, 12.Fırın, 13.Zindan, 14. İç mimariden bazı bölümler (kapılar, pencereler, dolaplar, şerbetlikler, şömineler vs.)
Saray Osmanlı , Selçuklu ve Fars üslübunu bir araya toplamıştır .
İshak Paşa Sarayı şu mimari bölümlerden meydana gelir:
1. Dış cephe, 2.Birinci ve ikinci avlu, 3.Selamlık dairesi, 4.Cami binası, 5.Aşevi (Darüzziyafe), 6.Hamam, 7. Harem dairesi odaları, 8.Merasim ve eğlence salonu, 9.Takkapılar, 10.Cephanelik ve erzak odaları, 11.Türbe binası, 12.Fırın, 13.Zindan, 14. İç mimariden bazı bölümler (kapılar, pencereler, dolaplar, şerbetlikler, şömineler vs.)
Saray Osmanlı , Selçuklu ve Fars üslübunu bir araya toplamıştır .
Cıldıroğullarından II. İshak Paşa ve Çolak Abdi Paşa tarafından 1685'te yaptırılan saraya, 1784'te son biçimi kazandırılmıştır . Saray yaklaşık olarak 115x50 m. ölçülerinde bir alana yapılmıştır . Kesme taştan inşaa edilen sarayın doğu cephesindeki portali kabartma ve süslemeleriyle Selçuklu mimarisinin özelliklerini gösterir .
Saray iki avlu ve bu avluda yer alan yapılar topluluğundan oluşmuştur . Birinci avludaki yapıların bir kısmı yıkılmıştır. Dört tarafı yapılarla kuşatılmış olan ikinci avlu dikdörtgen planlıdır. Girişe göre sağ tarafta selamlık ve selamlığın arkasında da haremlik vardır. Bunların sonunda cami ve türbe bulunmaktadır.
Saray iki avlu ve bu avluda yer alan yapılar topluluğundan oluşmuştur . Birinci avludaki yapıların bir kısmı yıkılmıştır. Dört tarafı yapılarla kuşatılmış olan ikinci avlu dikdörtgen planlıdır. Girişe göre sağ tarafta selamlık ve selamlığın arkasında da haremlik vardır. Bunların sonunda cami ve türbe bulunmaktadır.
Türbe
Selçuklu kümbet mimarisi üslubuna uygun olarak inşaa edilmiştir . Saray bölümü iki kattan meydana gelmektedir . 366 oda da bu iki kat içinde bulunmaktadır . Her odada taştan yapılan ocaklar bulunmaktadır . Taş duvarlardaki boşluklar tüm yapının merkezi bir ısıtma sistemine sahip olduğunu göstermektedir. Divan salonu 20x3 m. Ölçülerindedir.
Duvarları ve tabanı taş kullanılarak yapılmıştır . Duvarları Türk hat sanatının örnekleriyle, sülüsle yazılmış ayet ve beyitlerle bezenmiştir . Burada yer alan "İshak meram üzere kerem kıldı cihanı-Bin yüz doksan dokuz buna oldu tarih" beytinden sarayın miladi 1784 senesinde bitirildiği anlaşılmaktadır.
Sarayın ikinci avlusundaki türbe, kesme taştan inşa edilmiştir . Bu sekizgen türbe, Selçuklu türbe mimarisi geleneğinin tipik örneği olan kümbet biçimindedir ve iki katlıdır. Duvarları geometrik motiflerle bezenmiştir . Bu türbede Çolak Abdi Paşa , İshak Paşa ve yakınları defnedilmiştir.
